Leren moet fijn zijn,

niet moeilijk

niet vervelend

niet lastig …..

Daar staan we nog ver van weg. Leren hoort bij de categorie woorden die als last, vervelend beschouwd worden. Net als fouten maken, net als studeren, net als oefenen, ….

Helemaal in het begin van het leerlingvolgsysteem, kreeg ik de opdracht om te gaan observeren in alle klassen naar welbevinden, betrokkenheid van elk kind in het leerproces. Ik startte in het eerste leerjaar, in september. Ik kwam binnen in een klas vol enthousiaste, gemotiveerde kinderen. Ze zaten te popelen om aan hun les te beginnen. Ze wouden leren lezen en rekenen. Alles leek hen een uitdaging. Zo fier, zo vol interesse zaten ze aan hun bankjes te wachten om wat er komen zou.
Toen ik enkele maanden later  in diezelfde klas terug kwam om opnieuw het welbevinden en de betrokkenheid te observeren, vond ik niks van dat enthousiasme terug. Iedereen zat gelaten aan zijn bank: de ene meer afgeleid dan de andere, de ene nog met meer medewerking dan de andere. Die plezante, ontspannen sfeer van het begin van het schooljaar, was verdwenen. In de plaats kwam spanning, meer druk, …

Wat is er ondertussen gebeurd?

Ik denk dat wij een aantal belangrijke fundamenten vergeten als het gaat over leren. Alles wordt gebouwd op fundamenten. Wanneer we een bouwwerk neerzetten zijn we hiervan overtuigd. De fundamenten worden gecheckt, beveiligd, verstevigd want we willen zeker niet dat ons bouwwerk instort. Wanneer het gaat over onze kinderen in hun groeiproces lijken we dit precies te vergeten, of we gebruiken verkeerde materialen als fundament.

Het enige en echte fundament is ‘de behoefte om graag gezien te worden’. We willen graag gezien worden om wie we zijn. We hebben nood aan de erkenning dat we de moeite waard zijn, dat we mogelijkheden hebben en dat we geloofd worden. Graag gezien worden, betekent niet dat er geen grenzen moeten zijn. Graag gezien worden betekent dat het kind erkend wordt met zijn mogelijkheden en zijn beperkingen. Als ik hoor dat kinderen van 9 en 10 jaar geen knuffels meer mogen vragen, dan vrees ik dat we in de keuze van onze fundamenten toch niet met de juiste materialen bezig zijn.

We hebben nog altijd een overlevingsinstinct. Kinderen willen overleven. Zij kunnen overleven als de volwassene ( degene die groter is dan hen) hen de moeite waard vindt, naar hen omkijkt. Alleen wanneer zij die zekerheid hebben, alleen wanneer er vertrouwen is en zelfwaarde, heb je de fundamenten om het leerproces aan te vangen.

En dan denk ik terug aan die kinderen van het eerste leerjaar, aan hun bankjes, met hun ogen open, hun hartjes bonkend, nieuwsgierig naar wat er zal komen. Hierbij komen we aan het eerste ingrediënt: de nieuwsgierigheid, de openheid om het nieuwe binnen te laten komen. Vanuit vertrouwen, groeit vertrouwen. Angst houdt tegen, angst belemmert omdat hierbij de twijfel ontstaat in eigen kunnen. Het vertrouwen is gebaseerd op het feit dat de zekerheid naar waarde gefundeerd is. Dus gaan ze vol vertrouwen het leerproces in, waarbij men leert met vallen en opstaan.  Vallen mag, want na vallen komt opstaan en opnieuw beginnen. Opnemen van het nieuwe gebeurt met zoveel mogelijk zintuigen: kijken, horen, doen, voelen, ….   Het spel van het leren, moet een spel blijven. Plezier beleven aan oefenen, plezier beleven aan het even misgaan , om de uitdaging te zien en terug te herpakken. Plezier beleven aan het uiteindelijk resultaat van de overwinning: het succes!
Het idee dat alles direct en perfect moet uitgevoerd worden,  is ergens onderweg ontstaan. Wanneer kinderen spelen op hun WII of op hun Playstation, zie je ze spelen en proberen, telkens opnieuw, keer op keer proberen ze het level waar ze naar trachten te bereiken. Ook in het werkelijke leven mogen ze dit nastreven. 

Wanneer onze scholen hier dan ook zouden op inspelen,  zouden we de boodschap helemaal kunnen overbrengen. Zij zijn de ‘leerplaats’ bij uitstek. En dan moeten we toch wel enkele bedenkingen formuleren. Alle hervormingen ten spijt, alle hervormingen die nog moeten komen, allemaal zijn ze gebaseerd op de verkeerde fundamenten, of zijn de fundamenten gegoten met de verkeerde materialen.

Blijkbaar moeten we naar Finland gaan om dit in realiteit te gaan bekijken.